Z dziejów Polskiego Słownika Biograficznego


     Inicjatorem Polskiego Słownika Biograficznego i pierwszym jego redaktorem głównym w l. 1931-49 był Władysław konopczynskiKonopczyński (1880-1952) - historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, znawca dziejów Polski XVI-XVIII wieku, w czasie drugiej wojny światowej więzień obozu w Sachsenhausen, w r. 1948 zmuszony pod naciskiem ówczesnych władz do rezygnacji z zajmowanych stanowisk, a w r. 1949 - z funkcji redaktora głównego PSB.
     Zasady wydawnictwa ukształtowały się w l. 1931-4; 10 stycznia 1935 ukazał się nakładem Polskiej Akademii Umiejętności pierwszy zeszyt Słownika. Przed wybuchem wojny wydano cztery tomy oraz większość tomu piątego, ogółem do hasła Drohojowski Jan. Po wojnie, w l. 1946-9, pod redakcją Konopczyńskiego, ukazały się jeszcze dwa tomy (do hasła Firlej Henryk) oraz przygotowane zostały 4 zeszyty kolejnego tomu, po czym w okresie stalinowskim wydawnictwo zostało zawieszone. Wznowiono je w r.1958, wydając tom VII, złożony w większości z materiałów przygotowanych pod redakcją nieżyjącego już Konopczyńskiego.

 

lepszy

     Od tomu następnego Słownik ukazywał się pod redakcją Kazimierza Lepszego (1904-1964), profesora i rektora UJ, badacza historii Polski XVI i XVII wieku, znawcy dziejów Pomorza i polskiej floty wojennej. Pod redakcją Lepszego ukazały się trzy kolejne tomy do hasła Jarosiński Paweł.

 

 

 

rostworowski      Przez następne 25 lat (1964-89) redaktorem naczelnym PSB i twórcą jego obecnego kształtu był Emanuel Rostworowski (1923-1989), profesor Instytutu Historii PAN, badacz historii politycznej i kultury XVIII wieku. Ukazały się w tym czasie 22 kolejne tomy, do hasła Różycki Ignacy. Pod kierownictwem Rostworowskiego wybitnie podniósł się poziom drukowanych życiorysów; autorskie i redaktorskie kwerendy w archiwach przyniosły wiele uzupełnień stanu wiedzy oraz sprostowań powtarzanych w literaturze błędów. Poszerzyły się kryteria doboru postaci, a sposób opracowania haseł stał się bardziej szczegółowy i uporządkowany; wzrosło też tempo wydawania zeszytów, a przez jakiś czas znacznie powiększono objętość tomów. Dzięki osobistemu autorytetowi Rostworowskiego udawało się zamieszczać w PSB informacje niedopuszczane na ogół przez cenzurę do publikacji.

 

 

 

markiewicz

     Dzieło prof. Rostworowskiego kontynuował kolejny (1989-2002) redaktor naczelny, Henryk Markiewicz (1922-2013), profesor UJ, filolog, historyk literatury polskiej i teoretyk literatury, członek Komitetu Redakcyjnego PSB już od r. 1960. Pod redakcją Markiewicza ukazało się dziewięć tomów Słownika, do hasła Stanisław August Poniatowski oraz zeszyt "Uzupełnienia i sprostowania do tomów I-XL". W okresie tym, w rezultacie likwidacji urzędu cenzury, uwzględniono w szerszym niż dotąd zakresie życiorysy działaczy podziemia okupacyjnego i emigracji, zaś skrupulatność redaktora naczelnego zaowocowała zarówno większą obecnością osób luźniej z Polską związanych, jak i szczegółowością wykładu, a także znaczniejszym uwzględnieniem kontekstu historii literatury i kultury.

 

 

Od stycznia 2003 redakcją kieruje prof. dr hab. Andrzej Romanowski (ur. 1951) historyk literatury polskiej.



Bliższe informacje o dziejach PSB zawiera broszura Andrzeja Romanowskiego "POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY. PRZESZŁOŚĆ, TERAŹNIEJSZOŚĆ, PERSPEKTYWY", Wyd. PAU, Kraków 2010